SƠN GỖ TOÀN TẬP A-Z: HƯỚNG DẪN CHỌN MUA, THI CÔNG & SƠN SỬA ĐỒ GỖ CHUYÊN NGHIỆP

Dù bạn là chủ một xưởng nội thất đang tìm kiếm giải pháp hoàn thiện sản phẩm, một người thợ sơn lành nghề, hay đơn giản là một người yêu thích tự do sáng tạo sơn gỗ, bạn muốn “hồi sinh” những món đồ gỗ cũ, thì việc lựa chọn và thi công sơn gỗ luôn là một công đoạn quyết định. Một lớp sơn hoàn hảo không chỉ khoác lên mình vẻ đẹp thẩm mỹ mà còn là một lớp “áo giáp” vững chắc, bảo vệ món đồ gỗ của bạn trước sự khắc nghiệt của thời gian và môi trường.

Bài viết này là một cẩm nang toàn diện mà ASIA QATA đúc kết từ kinh nghiệm chuyên sâu trong ngành, sẽ dẫn dắt bạn đi qua mọi khía cạnh của thế giới sơn đồ gỗ. Từ việc phân biệt các loại sơn, lựa chọn sản phẩm phù hợp, đến quy trình thi công chuẩn chuyên gia và kỹ thuật sơn sửa đồ gỗ cũ, tất cả sẽ được giải đáp một cách chi tiết và dễ hiểu nhất.

Sơn gỗ là gì và tại sao nó là bước không thể thiếu để bảo vệ đồ gỗ?

Nhiều người thường nghĩ sơn gỗ chỉ đơn thuần là một lớp phủ màu. Tuy nhiên, định nghĩa đó chưa đủ. Về bản chất, sơn gỗ là một hệ thống sản phẩm dạng lỏng hoặc bột, khi được thi công lên bề mặt gỗ sẽ tạo thành một lớp màng rắn chắc, bám dính, có tác dụng trang trí và bảo vệ. Đây không chỉ là một bước làm đẹp, mà là một khoản đầu tư thiết yếu cho độ bền của sản phẩm.

• 3 vai trò cốt lõi của sơn gỗ:
  • Bảo vệ: Đây là chức năng quan trọng nhất. Lớp sơn tạo ra một rào cản vật lý, giúp gỗ chống lại các tác nhân gây hại từ môi trường như độ ẩm (gây ẩm mốc, cong vênh), tia UV (gây phai màu, lão hóa), mối mọt và các va đập cơ học.
  • Thẩm mỹ: Sơn gỗ mang đến vô vàn lựa chọn về màu sắc và hiệu ứng bề mặt (bóng, mờ, bán mờ), giúp sản phẩm nội thất hài hòa với không gian kiến trúc, hoặc trở thành một điểm nhấn độc đáo. Nó có thể che đi các khuyết điểm của gỗ hoặc tôn lên vẻ đẹp tự nhiên của vân gỗ.
  • Tăng giá trị sản phẩm: Một sản phẩm gỗ được hoàn thiện bề mặt một cách chuyên nghiệp sẽ có giá trị cao hơn hẳn. Lớp sơn không chỉ làm tăng tính thẩm mỹ mà còn là một minh chứng cho chất lượng và độ bền, giúp kéo dài tuổi thọ sử dụng của sản phẩm.

Phân biệt sơn gỗ nội thất và sơn gỗ ngoại thất

Một sai lầm phổ biến là sử dụng lẫn lộn giữa hai loại sơn này. Sơn gỗ nội thất được tối ưu hóa về độ cứng, chống trầy xước và thẩm mỹ. Trong khi đó, sơn gỗ ngoại thất được bổ sung các thành phần đặc biệt để chống chịu thời tiết khắc nghiệt, kháng tia UV, chống thấm nước và ngăn ngừa nấm mốc một cách tối đa.

>>> Xem thêm: Sản phẩm keo phun tại ASIA A9 <<<

Phân loại các loại sơn gỗ phổ biến nhất trên thị trường hiện nay

Thị trường sơn gỗ vô cùng đa dạng. Để lựa chọn đúng, bạn cần hiểu rõ bản chất của từng loại. Chúng ta có thể phân loại chúng dựa trên gốc sơn và công năng sử dụng.

Phân loại theo gốc sơn

• Sơn PU (Polyurethane): Đây là dòng sơn 2 thành phần phổ biến và được ưa chuộng nhất hiện nay, đặc biệt trong sản xuất đồ gỗ công nghiệp.
  • Ưu điểm: Màng sơn dày, độ cứng và độ bám dính cao, chống trầy xước tốt, màu sắc đa dạng và bền màu.
  • Nhược điểm: Mùi khá nồng khi thi công, đòi hỏi kỹ thuật pha chế và thi công chuẩn xác.

• Sơn NC (Nitrocellulose): Là loại sơn 1 thành phần, khô nhanh, thường được dùng cho các sản phẩm không yêu cầu độ bền quá cao hoặc cần thi công nhanh.
  • Ưu điểm: Rất nhanh khô, dễ thi công, màng sơn mỏng nhẹ.
  • Nhược điểm: Độ cứng và độ bền không bằng sơn PU, dễ bị ngả vàng khi tiếp xúc với ánh sáng mặt trời.

• Sơn dầu (Alkyd): Là loại sơn 1 thành phần gốc dầu, có độ bóng cao và khả năng chống chịu thời tiết tốt.
  • Ưu điểm: Độ bóng cao, bám dính tốt trên nhiều bề mặt, dễ thi công bằng cọ hoặc con lăn.
  • Nhược điểm: Thời gian khô rất lâu, mùi nồng và có thể bị phấn hóa sau một thời gian sử dụng ngoài trời.

• Sơn gốc nước (Water-based): Đây là xu hướng của tương lai nhờ tính an toàn và thân thiện với môi trường.
  • Ưu điểm: Hàm lượng VOC (chất hữu cơ bay hơi) rất thấp, gần như không mùi, an toàn cho sức khỏe người thi công và người sử dụng, khô nhanh.
  • Nhược điểm: Yêu cầu quy trình xử lý bề mặt kỹ lưỡng hơn, độ cứng ban đầu có thể không bằng sơn gốc dung môi.
• Vecni: Là loại sơn truyền thống, trong suốt, được dùng để làm nổi bật vẻ đẹp tự nhiên của vân gỗ.
  • Ưu điểm: Tôn lên vẻ đẹp mộc mạc, tự nhiên của gỗ.
  • Nhược điểm: Độ bền và khả năng bảo vệ không cao bằng các loại sơn hiện đại, màu sắc hạn chế.

Phân loại theo công năng

• Sơn lót cho gỗ: Là lớp sơn đầu tiên, có vai trò tạo độ bám dính giữa bề mặt gỗ và lớp sơn phủ, lấp đầy các tim gỗ, ngăn nhựa gỗ thấm ra ngoài và giúp lớp sơn phủ đều màu hơn.  
• Sơn phủ màu: Là lớp sơn chính, quyết định màu sắc và tính thẩm mỹ của sản phẩm.
• Sơn bóng và sơn mờ: Là lớp sơn hoàn thiện cuối cùng, tạo hiệu ứng bề mặt. Sơn bóng tạo vẻ sang trọng, dễ lau chùi, trong khi sơn mờ tạo cảm giác hiện đại, tự nhiên và che khuyết điểm tốt hơn.  

Bảng So Sánh Nhanh Các Loại Sơn Gỗ Phổ Biến

Loại Sơn	Gốc/Thành phần	Ưu điểm nổi bật	Nhược điểm	Ứng dụng phù hợp
Sơn PU (Polyurethane)	Gốc dung môi, 2 thành phần	Độ cứng và chống trầy xước rất cao, màng sơn dày, bền màu, chống ố vàng.	Mùi nồng khi thi công, đòi hỏi kỹ thuật pha chế chính xác.	Nội thất cao cấp, sàn gỗ, cửa, sản phẩm công nghiệp yêu cầu độ bền cao.
Sơn NC (Nitrocellulose)	Gốc dung môi, 1 thành phần	Khô rất nhanh, dễ thi công, màng sơn mỏng nhẹ.	Độ bền và độ cứng thấp hơn PU, dễ ngả vàng khi tiếp xúc với tia UV.	Hàng thủ công mỹ nghệ, đồ gỗ ít va đập, sản phẩm cần thi công nhanh.
Sơn Dầu (Alkyd)	Gốc dầu, 1 thành phần	Độ bóng cao, bám dính tốt, chịu được thời tiết.	Khô rất chậm, mùi nồng, có thể bị phấn hóa theo thời gian.	Cửa, hàng rào, đồ gỗ và kim loại ngoại thất.
Sơn Gốc Nước	Gốc nước, 1 thành phần	An toàn cho sức khỏe, gần như không mùi, hàm lượng VOC thấp, khô nhanh.	Yêu cầu xử lý bề mặt kỹ, độ cứng ban đầu có thể thấp hơn sơn gốc dung môi.	Nội thất, đồ chơi trẻ em, nơi yêu cầu cao về an toàn sức khỏe.
Vecni (Varnish)	Gốc dung môi, 1 thành phần	Trong suốt, tôn lên vẻ đẹp tự nhiên của vân gỗ.	Khả năng bảo vệ thấp, độ bền không cao, dễ phai màu.	Đồ gỗ cổ, sản phẩm mỹ nghệ cần giữ nguyên vẻ mộc mạc của gỗ.

 

Hướng dẫn chọn sơn gỗ phù hợp cho từng nhu cầu cụ thể

Việc lựa chọn đúng loại sơn là yếu tố quyết định đến 80% sự thành công của dự án. Thay vì chỉ hỏi “sơn gỗ loại nào tốt nhất”, hãy tự hỏi “loại sơn nào tốt nhất cho nhu cầu hiện tại?”.

• Chọn sơn cho gỗ tự nhiên và gỗ công nghiệp (MDF, HDF):
  • Gỗ tự nhiên: Thường ưu tiên các loại sơn giúp tôn lên vẻ đẹp của vân gỗ như sơn PU bóng/mờ trong suốt, sơn lau (stain) hoặc vecni.
  • Gỗ công nghiệp: Bề mặt phẳng mịn, không có vân, rất phù hợp với các loại sơn phủ màu như sơn PU, sơn gốc nước để tạo ra các màu sắc đa dạng.

• Chọn sơn cho đồ nội thất và ngoại thất:
  • Nội thất (bàn ghế, tủ, giường): Ưu tiên các loại sơn có độ cứng cao, chống trầy xước tốt như sơn PU. Đối với khu vực nhà bếp hoặc phòng trẻ em, sơn gốc nước là lựa chọn hàng đầu vì tính an toàn.
  • Ngoại thất (cửa chính, hàng rào, sàn gỗ ngoài trời): Bắt buộc phải sử dụng các dòng sơn chuyên dụng cho ngoại thất, có khả năng kháng tia UV, chống thấm nước và chống nấm mốc vượt trội.

• Tiêu chí lựa chọn cho các dự án cao cấp: Các công trình khách sạn, resort, biệt thự thường yêu cầu các dòng sơn cao cấp có độ bền màu tuyệt đối, chống ố vàng, và bề mặt hoàn thiện hoàn hảo. Sơn PU 2K hoặc các dòng sơn nhập khẩu cao cấp thường được ưu tiên.

• Lựa chọn sơn an toàn cho đồ dùng trẻ em và nhà bếp: Đây là yếu tố cực kỳ quan trọng. Hãy tìm các sản phẩm sơn gốc nước đạt các chứng chỉ an toàn, không chứa chì, thủy ngân và có hàm lượng VOC thấp.  

Quy trình sơn đồ gỗ chuẩn 7 bước cho người mới bắt đầu và thợ chuyên nghiệp

Một lớp sơn đẹp không đến từ may mắn, nó là kết quả của một quy trình chuẩn xác. Dù bạn là ai, việc tuân thủ các bước dưới đây sẽ đảm bảo chất lượng sản phẩm cuối cùng.

• Bước 1: Chuẩn bị bề mặt – Bước quan trọng để có lớp sơn hoàn hảo Bề mặt gỗ phải được chà nhám kỹ lưỡng bằng giấy nhám có độ mịn phù hợp (thường từ P180 đến P240) để loại bỏ các thớ gỗ, làm phẳng và tạo độ bám cho sơn. Sau đó, làm sạch hoàn toàn bụi bẩn bằng súng hơi hoặc khăn ẩm.

• Bước 2: Xử lý khuyết tật và bả lấp Sử dụng bột bả gỗ (wood filler) để lấp đầy các vết nứt, lỗ đinh hay mắt gỗ. Đợi bột bả khô hoàn toàn và chà nhám lại cho phẳng.

 

• Bước 3: Sơn lót – Lớp nền không thể bỏ qua Thi công 1-2 lớp sơn lót. Lớp sơn này giúp bịt kín các tim gỗ, ngăn không cho lớp sơn phủ bị hút vào trong, giúp tiết kiệm sơn và làm cho lớp sơn màu cuối cùng đều và đẹp hơn.

• Bước 4: Kỹ thuật pha sơn màu chuẩn tỷ lệ Đây là bước đòi hỏi kinh nghiệm. Mỗi loại sơn có một tỷ lệ pha khác nhau giữa sơn, chất đóng rắn (hardener) và dung môi (thinner). Luôn tuân thủ theo hướng dẫn của nhà sản xuất để đảm bảo sơn có độ đặc phù hợp và khô đúng cách. ASIA khuyến khích nên sử dụng tỷ lệ Sơn:Cứng:Xăng Butyl là 2:1:(1,5~2) để cho ra nước sơn có chất lượng tốt nhất.

• Bước 5: Thi công lớp sơn phủ màu đầu tiên Sử dụng súng phun, cọ hoặc con lăn để thi công lớp sơn màu đầu tiên. Sơn đều tay, theo một chiều nhất định để tránh tạo vệt.

 

• Bước 6: Chà nhám và thi công lớp sơn phủ thứ hai Sau khi lớp sơn đầu tiên khô hoàn toàn, dùng giấy nhám mịn (P320-P400) xả nhẹ bề mặt để loại bỏ các hạt bụi sơn và làm tăng độ bám dính cho lớp tiếp theo. Sau đó, thi công lớp sơn màu thứ hai để đảm bảo màu sắc đồng đều và che phủ hoàn toàn.

• Bước 7: Sơn phủ bóng/mờ và hoàn thiện sản phẩm Đây là lớp sơn cuối cùng, quyết định độ bóng và khả năng bảo vệ bề mặt. Thi công một lớp mỏng, đều và để khô hoàn toàn trong môi trường sạch bụi.

Kỹ thuật sơn sửa đồ gỗ cũ: “Hồi sinh” nội thất đã phai màu

Đừng vội vứt bỏ những món đồ gỗ cũ kỹ. Với kỹ thuật sơn sửa đồ gỗ phù hợp, bạn hoàn toàn có thể biến chúng trở nên mới mẻ và đẹp đẽ.

• Đánh giá tình trạng đồ gỗ cũ: Kiểm tra xem lớp sơn cũ bị bong tróc, trầy xước hay chỉ đơn giản là phai màu. Bề mặt gỗ có bị nứt nẻ hay mối mọt không.
• Hướng dẫn cách tẩy lớp sơn cũ an toàn và hiệu quả: Đây là bước quan trọng nhất. Bạn có thể dùng giấy nhám thô để chà bỏ lớp sơn cũ, hoặc sử dụng các loại hóa chất tẩy sơn chuyên dụng. Luôn đeo đồ bảo hộ (găng tay, khẩu trang, kính mắt) khi làm việc với hóa chất.  

• Quy trình sơn lại cửa gỗ cũ chi tiết: Sau khi đã loại bỏ hoàn toàn lớp sơn cũ và xử lý bề mặt như Bước 1 & 2 ở trên, bạn có thể tiến hành quy trình sơn 7 bước như bình thường để có một cánh cửa mới hoàn hảo.  
• Mẹo xử lý các vết trầy xước, ố vàng: Đối với các vết xước nhỏ, bạn có thể dùng bút xóa vết xước gỗ cùng màu. Với các vết ố vàng, việc sơn lót kỹ lưỡng sẽ giúp ngăn chúng thấm qua lớp sơn mới.

Khám phá các kỹ thuật sơn gỗ nâng cao

Ngoài các quy trình cơ bản, sơn gỗ còn có vô vàn kỹ thuật sáng tạo để tạo ra những bề mặt độc đáo.

• Kỹ thuật sơn giả gỗ trên sắt và các bề mặt khác: Sử dụng bộ dụng cụ và sơn chuyên dụng để tạo ra những đường vân gỗ sống động trên bề mặt kim loại, tường xi măng, mang lại vẻ ấm cúng của gỗ với độ bền của vật liệu nền.  
• Kỹ thuật sơn lau (Wiping Stain): Dùng giẻ sạch lau một lớp sơn màu mỏng lên bề mặt gỗ đã được xử lý. Kỹ thuật này giúp màu thấm sâu vào thớ gỗ, làm nổi bật các đường vân một cách tự nhiên và tinh tế.

• Kỹ thuật sơn giả cổ (Distressed Finish): Tạo ra vẻ ngoài cũ kỹ, cổ điển cho đồ gỗ bằng cách sơn nhiều lớp màu khác nhau rồi chà nhám có chủ đích ở các góc cạnh để lộ ra các lớp sơn bên dưới.
• Bảng các màu sơn gỗ đẹp và xu hướng màu sắc mới nhất: Các gam màu trung tính như trắng, xám, be; các màu gỗ tự nhiên như óc chó, sồi; và các màu sắc táo bạo như xanh navy, xanh cổ vịt đang là những xu hướng được ưa chuộng trong thiết kế nội thất hiện đại.  

Các lỗi thường gặp khi sơn gỗ và cách khắc phục từ chuyên gia

Ngay cả những người thợ lành nghề đôi khi cũng gặp phải sự cố. Dưới đây là cách nhận biết và xử lý các vấn đề phổ biến nhất.

• Tại sao sơn lâu khô hoặc không khô?
  • Nguyên nhân: Pha sai tỷ lệ chất đóng rắn, thi công trong môi trường có độ ẩm quá cao, hoặc lớp sơn quá dày.
  • Giải pháp: Dùng dung môi lau sạch lớp sơn cũ và thi công lại. Đảm bảo pha đúng tỷ lệ và sơn trong điều kiện thời tiết khô ráo.
• Cách khắc phục hiện tượng sơn bị chảy, sần sùi hoặc nổi bọt khí:
  • Nguyên nhân: Sơn bị chảy do lớp sơn quá dày hoặc pha quá loãng. Bề mặt sần sùi (da cam) do áp lực hơi của súng phun không phù hợp. Bọt khí xuất hiện do dung môi bay hơi quá nhanh.
  • Giải pháp: Đợi lớp sơn khô hoàn toàn, dùng giấy nhám mịn xả phẳng bề mặt rồi thi công lại một lớp mỏng hơn. Điều chỉnh lại súng phun và sử dụng dung môi phù hợp.

• Xử lý vấn đề bề mặt bị loang màu, không đều màu:
  • Nguyên nhân: Khuấy sơn không đều trước khi thi công, bề mặt gỗ hút sơn không đồng nhất, hoặc kỹ thuật phun/quét không đều tay.
  • Giải pháp: Luôn sơn một lớp lót để đồng nhất bề mặt. Thi công thêm một lớp sơn phủ mỏng để che đi các vết loang.
• Hướng dẫn cách khử mùi sơn gỗ nhanh chóng và an toàn:
  • Nguyên nhân: Mùi sơn chủ yếu đến từ dung môi bay hơi.
  • Giải pháp: Đảm bảo không gian thi công thông thoáng tuyệt đối. Sau khi sơn, có thể đặt trong phòng các vật liệu hút mùi tự nhiên như than hoạt tính, bã cà phê, hoặc vài lát dứa.  

Câu hỏi thường gặp về sơn gỗ (FAQ)

• Sơn gỗ có độc không? 

Các loại sơn gốc dung môi truyền thống có chứa VOCs, có thể gây hại nếu hít phải trong thời gian dài. Để đảm bảo an toàn, hãy luôn thi công ở nơi thông thoáng, sử dụng đồ bảo hộ. Ưu tiên sử dụng các dòng sơn gốc nước thế hệ mới, không chứa chì, thủy ngân và có hàm lượng VOC thấp.

• 1kg sơn PU sơn được bao nhiêu m2? 

Định mức này phụ thuộc vào nhiều yếu tố như loại gỗ, độ dày màng sơn và tay nghề thợ. Trung bình, 1kg sơn PU có thể sơn được khoảng 8-10 m² cho một lớp.

• Có thể sơn trực tiếp lên lớp sơn cũ không? 

Không nên. Để có độ bám dính và bề mặt đẹp nhất, bạn cần chà nhám nhẹ lớp sơn cũ để tạo chân bám trước khi sơn lớp mới. Nếu lớp sơn cũ đã bong tróc nặng, bạn bắt buộc phải tẩy bỏ hoàn toàn.

• Nên dùng chổi cọ, con lăn hay súng phun sơn? 

Súng phun cho bề mặt mịn và đều màu nhất, phù hợp cho sản xuất chuyên nghiệp. Con lăn phù hợp cho các bề mặt phẳng lớn. Chổi cọ dùng cho các chi tiết nhỏ, góc cạnh.

• Báo giá dịch vụ sơn sửa đồ gỗ tại nhà hiện nay là bao nhiêu? 

Giá dịch vụ phụ thuộc vào diện tích, tình trạng đồ gỗ và loại sơn sử dụng. Bạn nên liên hệ trực tiếp với các đơn vị thi công uy tín để nhận được báo giá chính xác nhất cho công trình của mình.