Chất lượng bề mặt sơn của bạn đẹp hay xấu, 70% quyết định bởi một chi tiết nhỏ bé: chiếc béc phun sơn. Nhiều người cho rằng chỉ cần một chiếc súng đắt tiền là đủ, nhưng thực tế, việc chọn sai kích thước hoặc loại béc phun không chỉ làm lãng phí sơn, giảm hiệu suất công việc mà còn có thể phá hỏng toàn bộ công sức của bạn. Một lớp sơn không đều, bị chảy hoặc có hạt to đều có thể bắt nguồn từ việc lựa chọn sai linh kiện quan trọng này.
Bài viết này sẽ là một bài viết chi tiết, giúp bạn từ người mới bắt đầu đến thợ sơn chuyên nghiệp có thể tự tin “giải mã” các thông số, lựa chọn đúng loại đầu phun sơn cho mọi ứng dụng, từ sơn PU đồ gỗ, sơn dầu kết cấu thép đến sơn nước cho các công trình công nghiệp.
Béc Phun Sơn Là Gì và Tại Sao Nó Quan Trọng Nhất?
Trong toàn bộ hệ thống phun sơn, béc phun sơn (còn gọi là đầu phun sơn hay tip phun) được ví như “trái tim” của súng phun. Đây là bộ phận cuối cùng mà sơn đi qua trước khi tiếp xúc với bề mặt vật liệu, và nó quyết định ba yếu tố cốt lõi của lớp sơn hoàn thiện:
- Độ tơi mịn của hạt sơn: béc phun sơn xé nhỏ dòng sơn lỏng thành hàng triệu hạt sương siêu nhỏ.
- Hình dạng của vệt phun (độ xòe): Béc quyết định vệt sơn phun ra là hình quạt rộng hay một tia tròn hẹp.
- Lưu lượng sơn: Kích thước lỗ béc kiểm soát lượng sơn được phun ra trong một khoảng thời gian nhất định.
Hiểu rõ vai trò của nó là bước đầu tiên để làm chủ kỹ thuật phun sơn chuyên nghiệp.
Cấu tạo cơ bản: Kim, Béc và Nắp chụp
Một bộ đầu phun sơn hoàn chỉnh thường bao gồm ba thành phần chính hoạt động phối hợp với nhau:
- Kim phun (Needle): Là một thanh kim loại dài, nhọn, hoạt động như một chiếc van. Khi bạn bóp cò súng, kim sẽ lùi về phía sau, mở đường cho sơn chảy qua.
- Béc phun (Nozzle/Tip): Là bộ phận có lỗ phun ở trung tâm, quyết định lưu lượng sơn đi ra. Kích thước của lỗ phun này là thông số quan trọng nhất khi lựa chọn .
- Nắp chụp (Air Cap): Là bộ phận bao bọc bên ngoài béc phun, có các lỗ khí được thiết kế chính xác. Khí nén từ máy sẽ đi qua các lỗ này để xé tơi sơn và định hình vệt phun (chụm hoặc xòe) .
Cấu tạo của súng phun sơn
Phân loại các loại béc phun sơn phổ biến trên thị trường
Trên thị trường hiện nay có hai loại béc phun sơn chính, phục vụ cho hai công nghệ phun khác nhau:
- Béc xoay chữ T (Airless Tip): Đây là loại phổ biến trong các dòng máy phun sơn công nghiệp áp lực cao (Airless). Với cấu tạo thân thép và cán nhựa hình chữ T, loại béc này dễ dàng tháo lắp và có thể xoay ngược 180 độ để tự thông tắc khi bị nghẹt . Nó phù hợp để phun các diện tích lớn như tường nhà, kết cấu thép, tàu biển .
- Béc cúc (Air Spray Nozzle): Loại béc phun sơn này có hình dạng tròn như cúc áo, thường được sử dụng trong các súng phun sơn khí nén cầm tay. Nó cho độ mịn rất cao, lý tưởng cho các công việc đòi hỏi sự chi tiết và thẩm mỹ như sơn đồ gỗ, nội thất, xe máy .
Phân loại các súng phun sơn hiện nay
Hướng Dẫn “Giải Mã” 3 Chữ Số Trên Đầu Béc Phun Sơn
Bạn có bao giờ bối rối trước những con số như “517”, “415” được khắc trên đầu béc phun sơn chữ T? Đây không phải là mã sản phẩm, mà chính là một “công thức” kỹ thuật giúp bạn biết chính xác khả năng của chiếc béc đó. Hiểu được ý nghĩa của 3 con số này là chìa khóa để chọn đúng sản phẩm mà không cần thử .
Ý nghĩa chữ số đầu tiên: Độ rộng vệt phun (Góc phun)
Chữ số đầu tiên cho bạn biết độ rộng của vệt sơn khi bạn phun ở khoảng cách tiêu chuẩn là 30cm so với bề mặt.
Công thức tính: [Chữ số đầu tiên] x 5 = Độ rộng vệt phun (cm)
- Ví dụ: Với béc phun có mã số 517:
- Chữ số đầu tiên là 5.
- Áp dụng công thức: 5 x 5 = 25 cm.
- Điều này có nghĩa là khi bạn giữ súng phun cách bề mặt 30cm, vệt sơn phun ra sẽ có độ rộng là 25cm. Tương tự, béc 417 sẽ cho độ rộng 20cm, béc 217 sẽ cho độ rộng 10cm.
Thông số kỹ thuật được ghi trên hộp súng
Ý nghĩa hai chữ số cuối: Kích thước lỗ phun (Lưu lượng sơn)
Hai chữ số cuối cùng thể hiện đường kính của lỗ phun sơn, được đo bằng đơn vị 1/1000 inch. Thông số này quyết định lượng sơn phun ra và độ đặc của loại sơn mà béc có thể xử lý.
- Ví dụ: Với béc phun có mã số 517:
- Hai chữ số cuối là 17.
- Điều này có nghĩa là lỗ phun có đường kính 0.017 inch (tương đương khoảng 0.43mm).
Nguyên tắc kết nối:
- Chữ số đầu càng lớn: Vệt phun càng rộng, phù hợp để sơn các bề mặt lớn, phẳng.
- Hai số cuối càng lớn: Lỗ phun càng to, cho phép phun các loại sơn đặc hơn (như sơn dầu, epoxy) và lưu lượng sơn ra nhiều hơn.
Súng phun sơn ASIA
Bảng Tra Cứu: Chọn Kích Thước Lỗ Béc Phun Sơn Cho Từng Loại Sơn Cụ Thể
Để giúp bạn đưa ra quyết định nhanh chóng và chính xác, dưới đây là bảng tra cứu kích thước lỗ béc phun sơn (hai số cuối) được đề xuất cho các loại vật liệu sơn phổ biến. Việc chọn đúng kích thước sẽ giúp tránh tắc nghẽn và đảm bảo bề mặt sơn mịn đẹp nhất .
| Loại Sơn | Đặc tính & Độ nhớt | Kích thước lỗ béc đề xuất (inch) | Mã béc tương ứng (2 số cuối) |
| Véc ni, Sơn mài | Rất loãng | 0.009″ – 0.011″ | 09 – 11 |
| Sơn dầu Alkyd | Loãng – Trung bình | 0.013″ – 0.015″ | 13 – 15 |
| Sơn lót gốc dầu / gốc nước | Trung bình | 0.015″ – 0.017″ | 15 – 17 |
| Sơn nước nội thất (Latex) | Trung bình | 0.015″ – 0.017″ | 15 – 17 |
| Sơn nước ngoại thất | Trung bình – Đặc | 0.017″ – 0.019″ | 17 – 19 |
| Sơn PU (sơn lót, sơn bóng) | Trung bình – Đặc | 0.015″ – 0.021″ | 15 – 21 |
| Sơn Epoxy 2 thành phần | Đặc | 0.017″ – 0.021″ | 17 – 21 |
| Sơn chống cháy, Bột bả pha loãng | Rất đặc | 0.021″ – 0.035″ | 21 – 35 |
Kinh Nghiệm Thực Tế: Chọn Béc Phun Sơn Cho Các Ứng Dụng Chuyên Biệt
Lý thuyết là nền tảng, nhưng kinh nghiệm thực tế sẽ giúp bạn tối ưu hóa lựa chọn cho từng công việc cụ thể.
Phun sơn gỗ, nội thất (DIY & Chuyên nghiệp)
Đối với ngành gỗ, đặc biệt là sơn PU, độ mịn của bề mặt là yếu-tố-sống-còn.
- Loại súng: Ưu tiên súng phun khí nén (cốc trên) để dễ dàng thao tác ở các góc cạnh .
- Kích thước béc:
- Phun lót hoặc phun các sản phẩm không yêu cầu độ mịn quá cao: Béc 1.4mm – 1.5mm là lựa chọn phổ biến, giúp phủ nhanh bề mặt .
- Phun bóng hoặc các sản phẩm cao cấp: Nên dùng béc có kích thước nhỏ hơn như 1.1mm – 1.3mm để hạt sơn tơi mịn, tạo hiệu ứng căng bóng .
- Phun tỉa, dặm vá chi tiết nhỏ: Béc 0.8mm là lựa chọn lý tưởng .
Phun sơn tại nhà với súng phun sơn
Phun sơn kết cấu thép, container, tàu biển
Các ứng dụng công nghiệp nặng đòi hỏi tốc độ thi công nhanh và khả năng phun các loại sơn đặc, có tính bảo vệ cao như sơn epoxy, sơn chống cháy.
- Loại máy: Bắt buộc sử dụng máy phun sơn Airless áp lực cao .
- Kích thước béc:
- Độ xòe: Chọn béc có số đầu lớn (5, 6 hoặc lớn hơn) để tạo vệt phun rộng, phủ nhanh các dầm thép hoặc mảng tôn lớn .
- Lỗ phun: Cần lỗ phun lớn (từ 0.017″ đến 0.025″, tức mã 17-25) để xử lý độ nhớt cao của sơn epoxy và đảm bảo độ dày màng sơn theo yêu cầu kỹ thuật.
Phun sơn tường nhà, công trình xây dựng
Với các công trình xây dựng, tốc độ là ưu tiên hàng đầu.
- Loại máy: Máy phun sơn Airless công suất lớn.
- Kích thước béc:
- Độ xòe: Sử dụng béc có độ xòe rộng nhất có thể (số 5 hoặc 6) để tối ưu thời gian thi công.
- Lỗ phun: Béc 517 (lỗ 0.017″) là lựa chọn cực kỳ phổ biến cho sơn nước, cân bằng giữa lưu lượng và độ mịn . Nếu sơn đặc hơn hoặc cần phun nhanh hơn, có thể dùng béc 519 hoặc 521.
Phun sơn tại nhà
Tổng Hợp Các Lỗi Thường Gặp Liên Quan Đến Béc Phun & Cách Khắc Phục Nhanh
Ngay cả khi đã chọn đúng béc, các vấn đề vẫn có thể phát sinh trong quá trình sử dụng. Dưới đây là cẩm nang xử lý các sự cố phổ biến nhất.
| Lỗi thường gặp | Nguyên nhân chính | Cách khắc phục nhanh |
| Béc bị tắc/nghẹt, không ra sơn | 1. Sơn khô cặn lại trong lỗ béc do không vệ sinh ngay sau khi dùng.
2. Sơn pha có cặn bẩn, dị vật. 3. Sơn quá đặc so với kích thước lỗ béc. |
1. Với béc chữ T: Xoay ngược đầu béc 180 độ và bóp cò để áp lực sơn tự đẩy vật cản ra ngoài.
2. Với mọi loại béc: Tháo béc ra, ngâm trong dung môi phù hợp khoảng 15-30 phút rồi dùng bàn chải chuyên dụng làm sạch. Tuyệt đối không dùng vật kim loại nhọn để thông lỗ béc. 3. Luôn lọc sơn trước khi đổ vào bình chứa. |
| Sơn ra không đều, lệch tia sang một bên | Lỗ khí trên nắp chụp bị tắc một bên. Nếu tắc bên trái, tia sơn sẽ lệch về bên trái và ngược lại. | Tháo nắp chụp ra và vệ sinh kỹ các lỗ khí bằng bàn chải và dung môi. Đảm bảo tất cả các lỗ đều thông thoáng. |
| Sơn bị chảy, rò rỉ ở đầu béc (khi không bóp cò) | 1. Cặn sơn bám trên đầu kim phun, khiến kim không thể đóng khít vào béc.
2. Lò xo đẩy kim bị yếu hoặc gãy. 3. Đầu béc bị mòn, nứt hoặc biến dạng do va đập. |
1. Tháo kim và béc ra vệ sinh thật sạch.
2. Kiểm tra và thay thế lò xo mới. 3. Nếu đầu béc bị hư hỏng vật lý, cần phải thay thế béc mới để đảm bảo hoạt động chính xác. |
| Súng phun bị giật, có bọt khí trong cốc sơn | Béc phun và thân súng không được siết chặt, tạo ra khe hở khiến khí nén bị rò rỉ và trào ngược vào đường dẫn sơn. | 1. Tháo kim phun ra hoặc bóp cò để kim lùi lại.
2. Dùng cờ lê siết chặt lại béc phun vào thân súng. 3. Nếu vẫn bị hở, có thể quấn một lớp băng tan mỏng quanh ren trước khi vặn chặt. |
Hướng Dẫn Vệ Sinh và Bảo Dưỡng Béc Phun Sơn Đúng Cách Để Tăng Tuổi Thọ
“Của bền tại người” – việc vệ sinh đúng cách ngay sau mỗi lần sử dụng là yếu tố quyết định tuổi thọ và sự ổn định của béc phun . Một quy trình vệ sinh chuẩn sẽ giúp bạn tiết kiệm chi phí thay thế và đảm bảo chất lượng công việc luôn ở mức cao nhất.
Dụng cụ cần chuẩn bị
- Dung môi phù hợp với loại sơn vừa sử dụng (xăng thơm, thinner, nước sạch…) .
- Bộ cọ, bàn chải vệ sinh chuyên dụng (thường đi kèm súng) .
- Khăn mềm, sạch.
- Găng tay bảo hộ.
Cần trang bị bao tay trước khi phun sơn
Quy trình vệ sinh từng bước sau khi sử dụng
- Xả sơn thừa: Đổ hết sơn còn lại trong cốc ra ngoài. Bóp cò súng để phun hết toàn bộ sơn còn đọng trong đường dẫn ra .
- Tráng rửa sơ bộ: Đổ một lượng nhỏ dung môi vào cốc sơn, lắp lại và phun ra ngoài cho đến khi dung môi phun ra không còn màu sơn.
- Tháo và làm sạch chi tiết: Tháo rời nắp chụp và béc phun. Ngâm các bộ phận này vào dung môi sạch khoảng 10-15 phút.
- Vệ sinh kỹ: Dùng bàn chải chuyên dụng chà sạch mọi cặn sơn bám trong các lỗ khí của nắp chụp và bên trong lỗ béc phun.
- Làm khô và lắp ráp: Dùng khí nén thổi khô hoặc lau khô các bộ phận bằng khăn sạch. Bôi một lớp mỡ mỏng lên kim phun (nếu có) rồi lắp ráp lại các bộ phận như ban đầu.
Vệ sinh súng thường xuyên để không bị lỗi tắc, không ra sơn
Những sai lầm cần tránh tuyệt đối khi vệ sinh béc phun sơn
- TUYỆT ĐỐI KHÔNG ngâm cả cây súng vào dung môi: Việc này sẽ làm hỏng các gioăng (seal) cao su bên trong, gây rò rỉ khí và sơn sau này .
- TUYỆT ĐỐI KHÔNG dùng vật cứng, sắc nhọn (như kim, dây thép) để thông lỗ béc: Hành động này sẽ làm xước, mòn hoặc biến dạng lỗ phun, khiến tia sơn bị lệch và không thể sửa chữa, buộc bạn phải thay béc mới .